M A G M A T İ K      K A Y A Ç L A R

Ateş kürenin yapısında bulunan erimiş haldeki magmanın (ve yüksek basınçlı gazların) yeryüzüne çıkarak veya yer kabuğu (taş küre) içinde soğuyarak katılaşması sonucu oluşan kayaçlara püskürük (magmatik) kayaçlar veya magmatit denir. Magmatik kayaçlar, yer kabuğunda en fazla görülen kayaçlardır ve yer kabuğunun yaklaşık olarak % 65'ini oluştururlar.
• Yer kabuğunda bulunan bütün kayaçların temelini püskürük kayaçlar oluşturur.
• Püskürük kayaçlar genelde kristal haldedirler.
• Püskürük kayaçlarda, magma aniden soğuduğu için canlı kalıntıları bulunmaz.
• Püskürük kayaçlar oluşurken magmanın soğuması ve katılaşması yer kabuğunun derinliklerinde veya yüzeye yakın yerlerde gerçekleşir.
• Magma bazen yeryüzüne kadar yükselir ve orada soğuyup katılaşır. Bu yolla meydana gelen kayaçlara volkanik kayaçlar (volkanitler) veya yüzey kayaçları (ekstrüsif kayaçlar) denir. (Bazalt, Andezit, Obsidyen).
• Magmanın soğuması bazen yerin iç kısmında, belirli bir derinlikte gerçekleşir. Bu yolla meydana gelen kayaçlara derinlik kayaçları (intrüsif kayaçlar) denir. (Bunların bir kısmı yeryüzüne yakın kısımlarda (subvolkanik kayaçlar), diğer bir kısmı ise, büyük derinliklerde oluşmuşlardır (plütonik kayaçlar = plütonikler denir). (Granit, Siyenit, Diyorit, Gabro).
• Bazalt, andezit, trakit, sünger, obsidiyen ve granit püskürük kayaç çeşitleridir. NOT:
 1- Obsidyen, volkanlardan sıcak lavların çıkıp soğuması sonucu oluşur ve cama
benzeyip kristal yapıda değildir.
2- Granit, magmanın yavaş yavaş ve yer kabuğu tabakaları arasında katılaşması sonucu oluşur ve iri kristal yapılıdır.
3- Bazalt, trakit, sünger, magmanın yeryüzüne yarı soğumuş halde çıkıp aniden soğuması sonucu oluşur.
4- Sünger taşı, katlaşırken aniden soğuduğu için içinde gaz kabarcıkları kalır. Bu nedenle hafif bir magmatik kayaçtır.
5- Zamanla kullanımı artan doğal taşlar günümüzde özellikle inşaat, kaplama, döşeme, heykelcilik, yol yapımı, porselen ve cam sanayi (kuvars), optik sanayi ve süs eşyalarının yapımında kullanılmaktadır.
6- Taşlar (kayaçlar) bir veya birkaç mineralin bir araya gelmesiyle oluşan mineral topluluklarıdır.
• Bir kayaç tek bir mineralden oluşabilir.
Örnek : Kireçtaşı bir kayaçtır ve sadece kalsit mineralinden oluşmuştur.
• Bir kayaç bir kaç mineralin bir araya gelmesiyle de oluşabilir.
Örnek: Granit bir kayaçtır ve kuvars, feldspat, mika, opak gibi minerallerden
oluşmuştur.


GRANİT :

DİORİT :

Gri, koyu yeşil ve beyaz renklerde bulunan granit grubu bir taştır. Bünyesinde granitten başka minerallerde vardır.

GABRO :

Rengi koyu gridir. Mavimsi ve yeşilimsi renkte olabilir. Mineralojik birleşiminde her ne kadar kuvars yoksa da bazı durumlarda bulunabilir. İşlenebilir, cila tutar.

PORFİRLER :

Genellikle kırmızı ve yeşil renkli olurlar. Kaldırım taşı ve mıcır olarak kullanılırlar. Bunlarda kendi aralarında sınıflara ayrılır.

ANDEZİT :

Porfirlerin yeni zamanda oluşmuş cinsleridir. Volkanik dağlarda bulunur. İyi bir yapı taşıdır. Kesme taş halinde kullanılır. Çok az kuvars içerir. Minarolojik bakımdan andezit riyolit-bazalt arasında yer alır.

BAZALT :

Rengi koyu gri ile yeşilimsi siyah arasında değişir. Çok sert ve ağır taştır. Temellerde, yol, köprü ve rıhtım gibi yerlerde kullanılır. Püskürük kayaçlardandır. Dünyanın her tarafında bulunan ağır bir mineraldir.